Wyniki badań ograniczników przepięć SPD

Wyniki badań ograniczników przepięć (SPD) dostępnych w sprzedaży na rynku polskim, w ramach inicjatywy MSSI ELECTRICAL.

W ramach inicjatywy MSSI ELECTRICAL, Sekcja Producentów Aparatury Elektrycznej Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji (SPAE KIGEiT) przy współpracy z niezależnym, akredytowanym laboratorium Biura Badawczego ds. Jakości (BBJ) zleciła przebadanie 25 próbek ograniczników przepięć różnych producentów. Badanie, które rozpoczęto w grudniu 2018 roku, miało na celu sprawdzenie produktów pod kątem ich zgodności z deklarowanymi przez producentów parametrami technicznymi. Wyniki badań wykazały, że 18 spośród badanych ograniczników przepięć (co stanowi 72%) nie spełnia wymagań normy PN-EN 61643-11:2013.

Kontekst badań

Ograniczniki przepięć, których producent deklaruje zgodność z normą PN-EN 61643-11:2013 powszechnie stosuje się w instalacjach elektrycznych w budownictwie mieszkaniowym i podobnym, czyli w obiektach, w których zazwyczaj nie ma specjalistycznego dozoru nad eksploatacją tejże instalacji. Bezpośredni dostęp do aparatu zainstalowanego w rozdzielnicy elektrycznej ma użytkownik lokalu, który nie posiadając odpowiednich kwalifikacji. Spełnienie rygorystycznych wymagań normy gwarantuje, że ogranicznik przepięć w odpowiedni sposób zabezpiecza instalację elektryczną i urządzenia do niej przyłączone. Na polskim rynku dostępnych jest obecnie wiele różnych marek ograniczników przepięć, pochodzących zarówno z krajów Unii Europejskiej jak i spoza niej, o deklarowanych takich samych lub podobnych parametrach. Bardzo istotne jest, aby ograniczniki przepięć, które dostępne są na rynku, były w pełnym zakresie zgodne z wymogami obowiązujących norm.

Przedmiot badań i ich metodyka

Badaniom poddano najbardziej popularne typy ograniczników przepięć tj. ogranicznik typu T1 +T2 w układzie 4+0 (w przypadku członków SPAE – jeśli oferta nie uwzględniała 4+0 wybrano 3+1). Do badania wytypowano 25 ograniczniki (w tym 8 produktów własnych członków SPAE). Kompletna lista wszystkich produktów poddanych badaniom została sporządzona przez grupę roboczą MSSI SPAE na podstawie indywidualnych zgłoszeń jej członków, którzy przy wyborze kierowali się popularnością i dostępnością danej marki na rynku polskim, w szczególności na tradycyjnym rynku dystrybucyjnym (hurtownie i sklepy elektryczne, sklepy DIY) oraz e-commerce (sklepy internetowe). Dodatkowym kryterium wyboru były informacje przekazywane od instalatorów oraz użytkowników instalacji elektrycznych, dotyczące zaobserwowanych nieprawidłowości lub pojawiających się wątpliwości, co do poprawnej pracy, wynikających ze stosowania konkretnego ogranicznika przepięć. Z założenia, zakres przebadanych ograniczników miał pokrywać jak najszersze spektrum tego typu aparatów dostępnych na rynku polskim. Grupa robocza MSSI SPAE przeprowadziła wstępną analizę organoleptyczną zgłoszonych produktów pod kątem prawidłowości ich oznakowania i budowy. Wyniki tej analizy zostały przekazane do BBJ. Wykonane badania składały się z 5 części sprawdzających zgodność z wybranymi punktami normy PN-EN 61643-11:2013. (tabela 1). Przy wyborze tych punktów kierowano się głównie aspektami dotyczącymi bezpieczeństwa osób oraz mienia podczas montażu i eksploatacji ogranicznika przepięć w instalacji elektrycznej, na które bezpośredni wpływ mają sprawdzone podczas badań parametry.

Tabela 1 – Badania zgodności z wybranymi punktami normy PN-EN 61643-11:2013 jakim poddane zostały ograniczniki przepięć.

Wyniki badań

Przeprowadzone przez laboratorium BBJ w Lublinie badania wykazały, iż 18 spośród zgłoszonych 25 produktów nie spełnia przynajmniej jednego z punktów normy PN-EN 61643-11:2013. Zgodnie z procedurą badań, zawartą w normie, 7 ograniczników zostało skierowanych na dodatkowe badania w celu wyeliminowania ewentualnego błędu lub wady pojedynczego produktu. Po wykonaniu dodatkowych badań wynik uległ nieznacznej poprawie. Końcowy wynik badania ograniczników przepięć to 14 wadliwych produktów z pośród 25 próbek. Oczywiście wady  ograniczników były różne. Od podania błędnych danych na urządzeniu, wprowadzanie w błąd użytkownika, do eksplozji w trakcie bania prądem niższym niż deklarowany.

Powyższe wyniki badań, wraz opinią Laboratorium Badawczego BBJ w Lublinie, zostały przekazane do UOKiK, jako organu nadzorującego rynek i sprawy bezpieczeństwa produktów. Urząd podjął działania mające na celu usunięcie nieprawidłowości lub produktów z naszego rynku.

Wnioski

Obecnie według Unijnego ustawodawstwa jedynym obowiązkiem nakładanym na producenta lub importera aparatury elektrycznej wprowadzającego produkt do sprzedaży na rynku europejskim, który ma potwierdzać zgodność podawanych parametrów ze stanem faktycznym, jest wystawienie tzw. Deklaracji zgodności UE oraz naniesienie poprawnego oznakowania CE na dany wyrób. Obserwacje przeprowadzone przez SPAE wykazały, iż nawet w tym zakresie bardzo często można napotkać nieprawidłowości, takie jak: powoływanie się na nieaktualną dyrektywę/normę produktową lub tylko na część normy, niepoprawne oznakowanie CE, brak tłumaczenia Deklaracji na język polski, którego wymaga polskie ustawodawstwo. Istotne jest zwiększanie świadomości konsumentów w zakresie wymagań prawnych, które stawiane są przed producentami, gdyż wiedza na ten temat pozwala zidentyfikować podejrzany, potencjalnie niebezpieczny produkt. Jednak sama Deklaracja zgodności nie zawsze jest gwarantem jakości aparatu elektrycznego, co wykazały wyniki badań przedstawionych w tym artykule. Dopiero obecność certyfikatów wystawianych przez akredytowane jednostki badawcze, takie jak BBJ, IEL, VDE, KEMA itp. daje pewność deklarowanych przez producenta parametrów. Chociaż nie są one obowiązkowe, z punktu widzenia świadomego konsumenta ich obecność powinna być jednym z ważniejszych kryteriów przy wyborze konkretnego produktu. Szczególnie, gdy wybór nieodpowiedniej jakości ogranicznika przepięć może zagrażać zdrowiu lub życiu użytkownika instalacji elektrycznej.

O SPAE KGIEiT oraz inicjatywie MSSI ELECTRICAL

SPAE (Sekcja Producentów Aparatury Elektrycznej) powstała przy Krajowej Izbie Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji (KIGEiT). Sekcja działa aktywnie od stycznia 2016 roku. Obecnie w jej skład wchodzi 8 firm: ABB Sp. z o.o., Dehn Polska Sp. z o.o., Eaton Electric Sp. z o.o., ETI Polam Sp. z o.o., Hager Polo Sp. z o.o., Legrand Polska Sp. z o.o., Schneider Electric Polska Sp. z o.o., Siemens Sp. z o.o. Sekcja otwarta jest na innych producentów obecnych na rynku polskim. Do podstawowych zadań SPAE należy między innymi wspieranie oraz implementowanie na terenie Polski wybranych europejskich inicjatyw. Jedną z nich jest MSSI ELECTRICAL (Market Surveillance Support Initiative). Inicjatywa ta zrzesza europejskich wytwórców produktów i systemów z zakresu infrastruktury elektrycznej oraz instalacyjnej niskiego napięcia, organizacje branżowe oraz akredytowane organy oceny zgodności. W ramach podjętej współpracy, podmioty te monitorują rynek w obszarze produktów i systemów oraz podejmują stosowne działania poprzez informowanie właściwych organów nadzoru rynku o produktach, do których zachodzi podejrzenie ich niezgodności z normami i wymaganiami.

#WŁĄCZBEZPIECZEŃSTWO